Sitedeki makaleler birçok insan için çok karmaşık olabiliyor, bu yüzden bu makalede elimden geldiğince basit bir anlatım ile konu hakkında hiçbir bilgisi olmayan insanların bile anlayabileceği bir anlatım ile bağışıklık sisteminin aşırı tepkisini nasıl azaltabileceğinizden bahsedeceğim.
Bölüm 1 : Bağışıklık Sistemine Giriş
Öncelikle hepimizin bağışıklık sisteminde aynı parçaların olduğunu ama hepimizin sorununun farklı bir yerde olduğunu anlamanız gerek. Bu yüzden kendinizi iyileştirmek veya hastalarınızı iyileştirmek gibi bir niyetiniz var ise o insanın immün sistemindeki sorunu bulmanız gerek.
İnsanların bağışıklık sistemi ile alakalı sorunlar yaşamasının birçok sebebi vardır ama genellikle en büyük sorun yeteri kadar iltihap önleyici hücre ve sitokin üretmeyi becerememelerinden kaynaklanır.
Bağışıklık sistemimizde Treg hücreleri olarak adlandırdığımız hücreler vardır ve bu hücreler T hücre popülasyonunun ortalama %10’unu oluşturur.
Treglerin en önemli özelliği bağışıklık sisteminizin kendi dokularınıza saldırmasını engellemesidir.
Tregler bunu yaparken sadece T hücrelerini değil, bağışıklık sisteminizdeki diğer hücre ve sitokinleri de engeller (B hücreleri, monositler, naturel killer hücreleri vs).
Bu yüzden birçok araştırmacı ve bilim adamı otoimmün hastalıkları iyileştirebilmenin yolu olarak Th17 hücrelerini Treg’lere çevirebilmeyi gösterir.
Ama bu işlem görüldüğü kadar basit değildir. Çünkü bunun bir ilacını geliştirebilmemiz mümkün değil. Geliştirsek bile bu ilaçları bütün insanlara verebilmemiz mümkün olmayacak (detaylı bilgi).
Bu yüzden insanları gerçekten iyileştirebilmenin tek yolu her bir hasta ile tek tek ilgilenerek onların allta yatan kök sebeplerini ortaya çıkartıp bu sebeplere göre her bir hastaya ayrı ve kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturmaktan geçiyor.
Bunun için ise öncelikle T hücrelererinin yaşam döngüsünü birazcık anlamamız gerekiyor.
T Hücreleri :
1980’li yıllarda araştırmacılar hastalıkları sınıflandırabilmek için bir teori ortaya atmışlar. Bu teoriye göre Th1/Th2 olmak üzere iki yol var.
Teoriye göre;
Crohn, Ülseratif Kolit, Hidradenitis Supurativa, Hashimoto, Romatoid artrit gibi iltihaplı hastalıklar Th1 ile ilişkili hastalıklar iken,
Alerjik rinit, astım gibi daha çok alerji benzeri hastalıklar ise Th2 ile ilişkili hastalıklar.
Ve yine bu teoride Th1/Th2 yolları bir teraziye benzetilmiş. Bu yüzden bir tarafın sürekli ağır basması gerektiğinden bahsedilmiş.
Bu yüzden insanların immün sistemlerinin dengelenebilmesi için teraziyi de dengeye sokmamız gerekiyor. Eğer Th1 baskınlığına sahipseniz onu azaltmalı, Th2 baskınlığına sahipseniz ise onu azaltmanız gerekir.
Bununla birlikte benimde içinde bulunduğum bazı insanlar çok nadiren de olsa terazinin iki tarafını da çok aktif kullanabilirler. (Çok havalı değil mi ?)
Bunu anlayabilmek için T hücrelerinin oluşum sürecine yakından bakmamız gerekiyor. Bunun için aşağıdaki görsele bakabilirsiniz.
T hücrelerinin ilk aşamalarını bir bebek gibi düşünün masum birer bebek gibiler. Kimseye zararlı değiller. Ama eğer siz o bebekleri iyi eğitemezseniz, onlara doğruyu ve yanlışı gösteremezseniz, iyi annelik-babalık yapamazsanız o bebekler büyüdüklerinde kötü insanlara dönüşüp başka insanlara zarar verebilirler.
Yukarıdaki görsele baktığınızda bunu düşünün.
T hücreleriniz başlangıçta T0 olarak doğuyorlar ve sonrasında vücudunuzdaki, hormonlar, norotransmitterler, vitaminler, mineraller, diğer sitokinler gibi birçok farklı değişkene bağlı olarak Th1/Th2 veya Th17 yada size bahsettiğim bağışıklık sisteminizin kendi dokularına saldırmasını engelleyen Treg hücreleri olacak şekilde büyüyüp gelişiyorlar.
Buradaki değişim tamamen sizin o bebekleri nasıl yetiştirdiğiniz ile alakalı.
Ve o bebeklerin nasıl bir ortamda büyüdükleri ile alakalı.
Bu hücrelerin üretimi hakkında daha fazla bilgi istiyorsanız daha önceden yazdığım Treg’ler hakkındaki makalemi okuyabilirsiniz.
Bölüm 2 : Bu Sorun Nasıl Düzeltilir ?
Konuyu elimden geldiğince basit anlatacağım dedim. Bu yüzden detaya girmeden direkt olarak bağışıklık sisteminizi nasıl sakinleştirebileceğinizi size anlatacağım.
Aşağıdaki yöntemlerin tamamını kendimde denedim ve hepsi bende işe yaradı.
IL-10 Artırmak
Bazı stratejiler hem Th1 baskınlığına hemde Th2 baskınlığına fayda sağlayabilir. IL-10’u artırmak bu yöntemlerden bir tanesidir.
- Oryza sativa [ 15 , 16 ]
- SAM-e [ 18 , 19 ]
- Antosiyaninler [ 20 , 21 ] – yaban mersini, Böğürtlen, Çilek, Vişne, Nar, siyah ve mor üzüm, Siyah erik, Kiraz, Mor lahana gibi birçok meyve ve sebzede bulunur.
- Genel olarak polifenoller [ 34 , 35 ] – kereviz, maydanoz, elma, brokoli, soğan, protakal, greyfurt, kakao, karadut, kiraz, üzüm, erik, ahududu, çilek, armut, şarap ve çay gibi birçok kaynakta bolca bulunurlar
- Resveratrol [ 2 ]
- Kurkumin [ 2 ]
- Luteolin [ 3 , 4 , 5 ]
- EGCG [ 200 ]
- Tarçın [ 201 ]
- Apigenin [ 6 ]
- Theaflavinler [ 23 ] (siyah çayda bulunur)
- Çörek Otu Yağı [ 7 ] – Her derde deva olarak bilinmesinin sebeplerinden bir tanesi de budur.
- Fisetin [ 8 , 9 , 10 , 11 ]
- Bromelain [ 24 ]
- Peynir altı suyu [ 25 ]
- Keçiboynuzu/D-pinitol [ 27 , 28 ]
- R-Lipoik Asit [ 31 , 32 , 33 ]
- P vitamini [ 29 , 30 ]
Yüzey Moleküllerini Baskılamak
Yüzey molekülleri (CD26, CD40, CD80, MHC I veya MHC II,) bağışıklık hücrelerinin üzerindeki moleküllerdir. Bu proteinler uyarıcı etkiye sahiptirler ve T yardımcı hücrelerini aktive ederler [ 37 ]. Dolayısı ile bunların azaltılması Th1/Th2 baskınlığından bağımsız olarak inflamasyonu azaltacaktır.
- Güneş/UVB ışığı [ 40 ] – klinik deney (MHCII – sayılar azaldı, ancak yüzey yoğunluğu arttı)
- D3 Vitamini [ 41 , 42 ] (CD80, CD86 ve MHC II)
- Balık Yağı/DHA+EPA [ 43 ] (CD40 ve CD86)
- Kurkumin [ 44 , 45 ] (CD40, CD80, CD86, MHC II, ancak MHC I değil)
- Butirat / HDAC inhibitörleri [ 46 ] (CD40, CD80)
- Kırmızı Şarap Polifenolleri [ 50 ] (CD40)
- EGCG [ 51 , 52 ] (MHC I&II, CD11c, CD40, CD80 ve CD86)
- Çörek Otu Yağı [ 53 ] (CD86, CD40, CD54, MHCII)
- Andrographis / andrographolide [ 54 ] (MHC I, CD40, CD80, CD86)
- Çinko yeterliliği [ 55 , 56 ] (MHC II, CD86)
- Keçiboynuzu/D-pinitol [ 27 ] (CD80, CD86, MHC I&II)
- İbuprofen [ 49 ] (CD28, CD80, CD86)
- Berberin [ 57 ] (CD40, CD80, CD86)
- Ginseng [ 160 ] (CD40)
- Bromelain [ 58 ] (CD44, CD45RA, CD25, CD28, CD86)
- Elma polifenolleri [ 59 ] (MHC-II/HLA-DR)
- Apigenin [ 60 , 61 ] (CD40, CD80, CD86 ve MHC I&II)
- Tarçın [ 39 ] (MHCII, CD80, CD86, CD275)
- Silymarin [ 62 ]/ Silibinin (CD80, CD86, MHC I&II)
- Yaban mersini [ 50 ] (CD40)
- Kuersetin [ 63 ] (CD40)
- Zeytin yaprağı ekstresi [ 64 ] (CD40)
- Sızma Zeytinyağı [ 63 ] (CD40)
- Luteolin [ 66 , 61 , 67 ] (CD40, MHCII)
- Resveratrol [ 68 ] (trombositler üzerinde CD40)
- Galantamin [ 69 ]
- Mayalı Kırmızı Pirinç / Statinler: Atorvastatin [ 70 ], Simvastatin [ 71 ] (CD86)
Vitamin Mineraller
Aşağıdaki vitamin ve mineraller bağışıklık sisteminin tepkisini kontrol edebilmek için önemlidir. Bunları sürekli ölçmek zorunda değilsiniz ama bir sefere mahsus bu vitamin ve mineralleri kontrol ederek hem vücudunuzu tanıyabilir hemde beslenme programınızı bu eksiklikleri giderecek şekilde tasarlayabilirsiniz.
- B12 [ 18 , 19 ]
- B9 [ 18 , 19 ]
- B6 [ 18 , 19 ]
- A Vitamini [ 41 ]
- D3 Vitamini [ 41 ]
- P Vitamini [ 169 ]
- Çinko [ 44 ]
- Krom [ 82 ]
- Selenyum
- Magnezyum [ 77 ]
- Lityum
Probiyotikler
Probiyotikler bağırsaklarınızda yaşayan faydalı bakterilerdir. Bu bakterilerin bağırsaklarınızdaki sayılarını artırmak birçok inflamatuar hastalığa yardımcı olabilir. Probiyotikleri doğal olarak fermante ürünlerde bulabilirsiniz (turşu, kefir, yoğur, saugerkraut, kimchi).
Genel olarak bütün probiyotikler yardımcı olacaktır. [ 161 , 162 , 163 ]
(Hepsini tek tek yazıp link vermeye üşendim, ileride fırsat bulursam hepsini tek tek yazarım)
Hormonlar
Ekstrem bir durum olmadığı takdirde doktorlar genellikle aşağıdaki hormonları kontrol etmek istemezler. Ama eğer ciddi bir bağışıklık problemiz var ise çok büyük bir ihtimalle bu hormonların bazıları olması gereken değer aralığında değildir.
- İnsulin (Daha doğrusu insülin direnci) [ 200 , 201 , 202 ]
- Testosteron [ 203 ] – erkeklerde düşük, kadınlarda yüksek olması sorundur.
- Östrojen [ 204 ]
- Kortizol [ 205 ]
- ACTH [ 206 ]
- MSH [ 207 ]
- Ghrelin [ 208 ] – mideniz boşken salgılanan açlık hormonu
- Adiponektin [ 209 ]
- Oksitosin [ 210 ]
- Seratonin [ 212 ]
- Melatonin [ 211 ]
- Asetilkolin [ 213 ]
Diyet
Aşağıdaki yiyecekler genellikle iki immün profilide sakinleştirebilirler. Etkileri çok yüksek değildir ama beslenmenizde bu yiyeceklerin miktarını artırdığınız takdirde ufakta olsa bir fayda görürsünüz.
- Omega 3 (EPA/DHA)
- Brokoli / Turpgillerden Sebzeler
- Baklagiller [ 150 , 151 ] – bezelye, fasulye nohut vb.
- Yeşil Yapraklı Sebzeler [ 152 ]
- B-glukanlar [ 127 , 128 ] – mantarlarda bulunur
- Sarımsak [ 134 ]
- Zeytinyağı [ 36 ]
- Papaya [ 37 ]
- Kakao [ 38 ] – Treglerdeki azalmayı önledi
- Peynir altı suyu [ 39 ]
- Zencefil [ 208 ]
- Bütirat [ 49 , 50 , 25 ] – sağlıklı Treg’lerin kötü Treglere dönüşmesini engeller.
- Tarçın [ 59 ]
- Yeşil Çay [ 51 , 52 ]
- Zerdeçal [ 53 , 54 , 55 ]
Işık Terapileri
Muhtemelen en etkili tedavi seçeneği bunlardır.
Kırmızı ışık terapisi veya LLLT yani Fotobiyomodulasyon tedavisini deneyebilirsiniz. Bu tedaviler hücrelerinizi hasara karşı korur ve inflamasyonu azaltırlar. Çok etkilidirler lakin her insan için uygun değildirler.
Bu tedavilere mutlaka deneyimli bir uygulayıcı ile tartışarak ve genetik yapınızın farkında olarak denemelisiniz.
Konu hakında daha fazla bilgi = LLLT ve Fotobiyomodulasyon Tedavisinin Faydaları
Bonus: İmmün Tolerans
Her insanın toleransız olduğu ve iltihaplanma aldığı çeşitli gıdalar vardır. Bu gıda kimilerinde süt olur, kimilerinde gluten, bazı insanlar patlıcan, biber, domates gibi yiyeceklerden bile iltihaplanma alabilirler.
Eğer benim gibi boğazınıza düşkün bir insansanız ve bu yiyecekleri her halükarda tüketmeyi gözünüze aldıysanız şanslısınız. Çünkü size harika bir sır vereceğim.
Bu tarz besin iltihaplanmalarını önleyebilmek için sıklıkla uyguladığım bir yöntem var. Aslında bu bana ait değil, literatürde immün tolerans hakkında birçok makale var ama genellikle benim kullandığım amaçla kullanılmıyor.
Sistem şu şekilde çalışıyor;
Eğer bir yiyecekten iltihaplanma alıyorsanız, bu süreç genellikle bağırsaklarınızda bulununan dendritik hücrelerin yediğiniz proteinleri tehdit olarak algılamasından kaynaklanıyor.
Eğer ki biz bağırsaklarımıza T hücrelerini gönderir, sonrasında gönderdiğimiz T hücrelerini Th17 olacak şekilde değilde Treg olacak şekilde programlarsak bu durumda bağırsak iltihabını tamamen yok edebiliriz.
Bunun için bağırsaklarınızda lokal olarak TGF-beta’yı artırmalı ve IL-6/IL-21’yı azaltmalısınız. (IL-10 hakkında yazdığım makale + Treg hakkında yazdığım makaledeki birçok yöntem bu işe yarar.)
T hücrelerinizi bağırsaklarınıza gönderme işlemini ise A vitaminin halletmesi gerekiyor.
Oldukça basit ve işe yarar bir yöntem.
Şimdi istediğiniz yiyeceğin keyfini çıkarabilirsiniz.
